Kwas hialuronowy – charakterystyka, właściwości i zastosowanie

Kwas hialuronowy jest jedną z najczęściej stosowanych substancji w medycynie estetycznej i kosmetologii. Ze względu na niezwykłe właściwości wiązania wody, ma przede wszystkim silne działanie nawilżające i wypełniające. Jak dokładnie działa, w jakich kosmetykach i zabiegach go znajdziesz? Wyjaśniamy!

• Kwas hialuronowy jest naturalnym składnikiem ludzkiego organizmu, ponad połowa jego zasobów znajduje się w skórze i odpowiada za jej prawidłowe nawilżenie.
• Jest to popularny składnik kosmetyków o działaniu nawilżającym, dodawana do wielu różnych produktów, np. kremów, kuracji, masek, szamponów, toników, balsamów do ciała.
• Pozyskuje się go w procesach biotechnologicznych z bakterii. Jest biozgodny z tkankami, nie wywołuje alergii ani podrażnień. Jest bardzo dobrze tolerowany i bezpieczny.
• Kwas hialuronowy znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach medycyny, w tym okulistyce, stomatologii, ortopedii, ginekologii czy medycynie estetycznej.
• Wypełniacze kwasu hialuronowego pozwalają skutecznie spłycić zmarszczki i bruzdy, a także odbudować ubytki tkankowe postępujące z wiekiem, np. w okolicy policzków.
• Jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów z użyciem kwasu hialuronowego jest powiększanie ust kwasem hialuronowym.

Jakie funkcje w organizmie pełni kwas hialuronowy?

Kwas hialuronowy (HA – Hyaluronic Acid) to związek chemiczny, który naturalnie występujący we wszystkich tkankach i płynach ustrojowych zwierząt kręgowych. Wbrew nazwie nie jest kwasem, a biopolimerem. W organizmie dorosłego człowieka znajduje się ok. 15 g HA, z czego połowa w skórze. Kontroluje w niej przepływ wody, odpowiada za jej nawodnienie i gładkość, ogranicza też przenikanie patogenów. Ponadto stanowi składnik mazi stawowej (chroniąc przed urazami mechanicznymi i ułatwiając dystrybucję składników odżywczych do chrząstki), jest obecny w ścianach naczyń krwionośnych i w ciele szklistym oka (działanie nawilżające). Dosyć dużo znajduje się go w mięśniach, w mięśniu sercowym, w zastawkach wsierdzia, w błonie śluzowej jamy ustnej i w układzie limfatycznym. HA odgrywa też ważną rolę w ostatnim etapie gojenia się ran, gdy dochodzi do przebudowy tkanki, stymulując czynniki wzrostu i zapobiegając bliznowaceniu tkanek. Ma też działanie przeciwzapalne. Nazwa kwasu hialuronowego pochodzi od greckiego słowa „hyalos”, które odnosi się do jego szklistego i przejrzystego wyglądu.

Kwas hialuronowy – właściwości

Jako sól sodowa (hialuronian sodu) kwas hialuronowy w środowisku wodnym tworzy wiązania wodorowe, co określa się mianem higroskopijności. Oznacza to, że ma niezwykłe właściwości wiązania wody – jego jedna cząsteczka jest zdolna do 1000-krotnego zwiększenia swojej objętości, a 1 g HA może związać 6 litrów wody! Można więc powiedzieć, że HA działa jak gąbka i dzięki temu zawdzięcza swoją „karierę” w kosmetologii i medycynie estetycznej – jako składnik wieku produktów do pielęgnacji skóry twarzy i szyi oraz najbardziej popularna i bezpieczna substancja stosowana do wypełniania zmarszczek w gabinecie lekarskim.

Jak się pozyskuje kwas hialuronowy?

Kwas hialuronowy został wyizolowany z pępowiny człowieka jako składnik tzw. galarety Whartona, a po raz pierwszy opisali go w 1934 r. naukowcy Karl Meyer i John Palmers, którzy przedstawili procedurę izolacji kwasu hialuronowego ze szklistki oka wołu. W późniejszym czasie jedną z metod otrzymywania tego związku była izolacja z kogucich grzebieni – zawierają one największe stężenie HA i to z nich były produkowane pierwsze wypełniacze kwasu hialuronowego stosowane w medycynie estetycznej (lata 90. XX wieku), miały jednak one działanie alergizujące. W latach 40. XX wieku kwas hialuronowy stosowano w weterynarii, w celu leczenia kontuzji koni wyścigowych. W 1961 r. zastosowano go po raz pierwszy w okulistyce. W roku 1964 zsyntetyzowano HA in vitro, a obecnie kwas hialuronowy uzyskiwany jest w procesach biotechnologicznych z bakterii rodzaju Streptococcus i stosowany po dokładnym oczyszczeniu. Jego obecność w bakteriach sugeruje, że hialuronian stanowi najstarszą formę ewolucyjną glikozaminoglikanów. Pozyskiwany w ten sposób kwas hialuronowy jest biokompatybilny z ludzkimi tkankami i nie wywołuje alergii, co pozwala wykorzystywać go bezpiecznie w różnych gałęziach medycyny, takich jak:

• okulistyka (w mikrochirurgii oka i w profilaktyce, np. w postaci kropli do oczu),
• dermatologia (w leczeniu blizn, oparzeń i owrzodzeń),
• stomatologia (w leczeniu stanów zapalnych dziąseł i przyzębia),
• laryngologia (w leczeniu pękniętej błony bębenkowej wypełnienie blizny i ust u pacjentów z rozszczepem wargi),
• reumatologia i ortopedia (kwas hialuronowy w kolano i kwas hialuronowy na stawy w formie zastrzyków stosowanych w chorobach zwyrodnieniowych stawów oraz w reumatoidalnym zapaleniu stawów),
• ginekologia (odbudowa i odmłodzenie zewnętrznych narządów płciowych, gojenie się zmian po radioterapii),
• chirurgia (leczenie ran, wspomagająco w chirurgii plastycznej),
• medycyna estetyczna (wypełniacze kwasu hialuronowego pozwalają spłycić zmarszczki, poprawić owal, odbudować objętość i skorygować wiele defektów wyglądu i objawów starzenia) – kwas hialuronowy na twarz to najczęściej wybierana metoda korekcji estetycznej.

Kwas hialuronowy w skórze

Kwas hialuronowy należy do grupy glikozaminoglikanów (GAG) i obecny jest w skórze w postaci soli sodowej (hialuronian sodu) – głównie w skórze właściwej, ale też częściowo w naskórku. Jest głównym składnikiem tzw. macierzy międzykomórkowej obok kolagenu i elastyny, a więc tzw. białek podporowych skóry. Odpowiada za nawilżenie skóry, jej sprężystość, gładkość i zwartą strukturę. Zapobiega ucieczce wilgoci ze skóry, usprawnia też transport składników odżywczych niezbędnych do jej funkcjonowania, stabilizuje też włókna kolagenu, przyczyniając się do jędrności i gęstości skóry. HA jest syntetyzowany w skórze przez fibroblasty i keratynocyty, a jego czas półtrwania wynosi ok. 12 godzin. Jest biodegradowany przez endogenne enzymy hialuronidazy, dzięki czemu nie dochodzi do jego niebezpiecznej kumulacji. Około 1/3 całej zawartości kwasu hialuronowego obecnego w organizmie jest każdego dnia usuwane i zastępowane cząsteczkami nowopowstałymi.

Niestety, w procesie starzenia całkowita ilość kwasu hialuronowego w tkankach stopniowo maleje, co powoduje, że skóra staje się coraz bardziej wiotka, sucha, wrażliwa na czynniki zewnętrzne, pojawiają się na niej zmarszczki i bruzdy. Od 25. Do 50. roku życia ilość HA w skórze zmniejsza się o 50%, a ok. 80. roku życia ulega niemal całkowitemu zanikowi. Dodatkowo proces ten przyspieszają inne czynniki, na jakie jest narażona skóra w ciągu życia, np. hormonalne, środowiskowe, związane z stylem życia (np. palenie tytoniu).

Hyaluronic acid jest jedną z głównych substancji stosowanych zarówno w kosmetykach, jak i w zabiegach odmładzających. Kwas hialuronowy na twarz pozwala intensywnie nawilżyć skórę, wygładzić zmarszczki, spowolnić pojawianie się objawów starzenia. To dziś jedna z najlepiej poznanych i sprawdzonych substancji odmładzających.

Kwas hialuronowy – rodzaje

Od strony chemicznej HA to liniowy polisacharyd zbudowany z dwóch podjednostek (kwasu D-glukuronowego i N-acetyloglukozaminy) połączonych ze sobą wiązaniami β-1,3 i β-1,4 – glikozydowymi. Hyaluronic Acid może mieć różną masę cząsteczkową, co wpływa na jego właściwości i funkcje w organizmie. W przypadku syntetyzowanego HA, dostarczanego do skóry powierzchniowo bądź śródskórnie, hialuronian o niskiej masie cząsteczkowej charakteryzuje się lepszą przenikalnością do głębszych warstw naskórka, natomiast o wyższej – tworzy na skórze hydrofilm chroniący przed przeznaskórkową utratą wody (TEWL) oraz niekorzystnym działaniem czynników zewnętrznych. W kosmetykach często łączy się kwasy hialuronowe o różnej masie cząsteczkowej dla uzyskania synergicznego i wszechstronnego efektu pielęgnacyjnego:

• Wielkocząsteczkowy HA (HMW – High Molecular Weight) – o cząsteczkach powyżej 1 MDa (1 miliona daltonów). Utrzymuje się na skórze, tworząc cienką błonę chroniącą przed odparowaniem wody. Zapewnia skórze jedwabistą gładkość i miękkość. Zwiększa również przenikanie innych substancji czynnych do skóry.
• Małocząsteczkowy HA (LMW – Low Molecular Weight) – o cząsteczkach poniżej 1 MDa (średnio ok. 0,5 MDa). Silnie nawilża rogową warstwę naskórka, dając natychmiastowy efekt wygładzenia skóry. Zwiększa przenikanie substancji czynnych, pobudza pracę keratynocytów i fibroblastów.
• Ultramałocząsteczkowy HA (ULMW – Ultra Low Molecular Weight) – o masie poniżej 50 000 Da (średnio 3000-10 000). Przenika przez warstwę rogową naskórka i wnika w głębsze warstwy skóry, wpływając na fizjologiczne funkcjonowanie skóry. Przyczynia się do zwiększenia syntezy kolagenu i elastyny oraz naturalnego kwasu hialuronowego w skórze.

Kwas hialuronowy – efekty

Podstawą pielęgnacji skóry każdego typu jest jej nawilżanie. Po nałożeniu kosmetyku z kwasem hialuronowym (zwłaszcza serum z czystym kwasem hialuronowym) niemal natychmiast jest odczuwana poprawa nawodnienia skóry. Regularne stosowanie kosmetyków z HA prowadzi do:

• wygładzenia struktury skóry,
• przywrócenia suchej i przesuszonej skórze odpowiedniego poziomu nawilżenia,
• zmniejszenia drobnych zmarszczek,
• zwiększenia właściwości ochronnych skóry i wzmocnienia bariery ochronnej naskórka,
• zmniejszenia podrażnień, ukojenia skóry,
• poprawy napięcia i sprężystości skóry,
• przywrócenia skórze promiennego blasku (gładka, „wypełniona” ma zdrowszy koloryt i bardziej równomiernie odbija światło),
• nadania jej wypoczętego wyglądu,
• ogólnej poprawy kondycji skóry,
• redukcji cieni pod oczami.

Kwas hialuronowy ze względu na właściwości higroskopijne jest też substancją tzw. wypełniającą, stosowaną w medycynie estetycznej w formie iniekcji śród- i podskórnych. Pozwala skutecznie pozbyć się zmarszczek i bruzd (np. bruzd nosowo-wargowych, linii marionetek), odbudować objętość twarzy, którą tracimy wraz z wiekiem, poprawić owal, a nawet w niechirurgiczny sposób skorygować nos czy brodę. Trzeba jednak pamiętać, że jest wrażliwy na wysokie temperatury i działanie termiczne – z tego powodu u osób korzystających z sauny, solarium lub lubiących wystawiać skórę na słońce efekt uzyskany dzięki wypełniaczom utrzyma się krócej (szybciej bowiem dojdzie do ich degradacji).

Kwas hialuronowy – dla kogo?

Hyaluronic acid, jako substancja fizjologicznie występująca w skórze, jest związkiem bardzo bezpiecznym i biozgodnym z tkankami. Dlatego może być stosowany przez osoby praktycznie w każdym wieku i o każdym rodzaju skóry (nawet ze skórą wrażliwą, delikatną, skłonną do alergii i podrażnień). Kosmetyki z kwasem hialuronowym szczególnie są wskazane:

• jako profilaktyka przeciwstarzeniowa – osobom w każdym wieku, także młodym (dobrze nawodniona skóra wolniej się starzeje, zachowując sprężystość i elastyczność),
• do skóry suchej, przesuszonej, odwodnionej,
• podczas ekspozycji skóry na niekorzystne czynniki zewnętrzne, przede wszystkim promieniowanie UV i zanieczyszczenia, które naruszają barierę hydrolipidową skóry, nasilając jej przesuszenie i wrażliwość,
• kobietom w okresie menopauzy – wtedy bowiem wskutek spadku poziomu estrogenów dochodzi do nagłego obniżenia poziomu wilgoci w skórze,
• osobom pracującym w klimatyzowanych bądź ogrzewanych pomieszczeniach, które sezonowo są narażone na odwodnienie skóry, jej większą skłonność do podrażnień i zaczerwienienie,
• po długim locie samolotem – w kabinie panuje bardzo niska wilgotność powietrza, która powoduje dosłownie „wyciąganie” wody ze skóry, co powoduje jej szybkie przesuszenie, zaczerwienienie, a nawet pieczenie (tutaj świetnie sprawdzą się np. maseczki z kwasem hialuronowym lub serum z czystym HA),
• w pielęgnacji delikatnej okolicy oczu – skóra w tym miejscu jest bardzo cienka i prawie pozbawiona gruczołów łojowych, dlatego szybko ulega przesuszeniu i procesowi starzenia się; powinno się ją nawilżać intensywnie już w młodym wieku,
• osobom pracującym wiele godzin przed komputerem, których skóra jest zmęczona, szara, pozbawiona blasku.

Zabiegi medycyny estetycznej z użyciem kwasu hialuronowego są natomiast polecane – w zależności od zastosowanego produktu – przede wszystkim w celu wypełniania zmarszczek, odbudowy ubytków tkankowych i przywracaniu twarzy młodzieńczej objętości.

Kwas hialuronowy w kosmetologii

Kwas hialuronowy jest bezpiecznym, niealergizującym i popularnym składnikiem wielu kosmetyków o działaniu nawilżającym i przeciwstarzeniowym przeznaczonych do pielęgnacji twarzy i ciała. W kosmetykach stosowany jest kwas hialuronowy i jego pochodne w postaci hialuronianu sodu i hialuronianu potasu. Stężenie HA nie przekracza w preparatach kosmetycznych 2% – zwykle stosuje się 1% roztwór hyaluronic acid w ilości 1-5%. Jego podstawowe działanie polega na hamowaniu przeznaskórkowej utraty wody (TEWL), co prowadzi do poprawy nawilżenia skóry, zmiękczenia naskórka i poprawy jego napięcia. Zwiększa też przepuszczalność naskórka dla innych składników aktywnych zawartych np. w kremie. Czasami jest też dodawany do produktów pielęgnacyjnych, aby zapobiegać ich wysychaniu i stabilizować ich fazę wodną. Co ważne, kwas hialuronowy stosowany w kosmetologii nie ma dosłownego działania wypełniającego (tak jak jego preparaty stosowane w medycynie estetycznej), a opisy tego typu znajdujące się na opakowaniach niektórych kremów czy balsamów do ust mogą być mylące. Oczywiście, poprawa nawilżenia skóry sprawia, że staje się ona lepiej napięta i elastyczna, ale na pewno nie możesz liczyć np. na dodanie objętości ustom (poza efektem optycznym).

Zastosowanie kwasu hialuronowego w kosmetyce i dermatologii – w jakich produktach można go znaleźć?

Kwas hialuronowy można znaleźć praktycznie w wielu produktach do pielęgnacji twarzy, ciała i włosów. Przede wszystkim jednak wykorzystuje się go w takich kosmetykach, jak:

• Kremy na dzień z HA – polecane do codziennej pielęgnacji skóry suchej, przesuszonej i odwodnionej bądź narażonej na działanie czynników zewnętrznych. Kwas hialuronowy jest też cennym składnikiem kremów do pielęgnacji skóry dojrzałej.
• Kremy pod oczy z HA – żelowe kremy z kwasem hialuronowym są polecane jako „pierwszy krem pod oczy”, a także osobom dużo pracującym przed komputerem oraz osobom dojrzałym, które wskutek zaniku naturalnego kwasu hialuronowego w tkankach odczuwają silne przesuszenie skóry w okolicy oka. Kwas hialuronowy pod oczy ma też działanie łagodzące i jest bardzo dobrze tolerowany przez delikatną skórę w tej okolicy.
• Kremy na noc z HA – głównym zadaniem kremów stosowanych przed snem jest pobudzenie skóry do regeneracji i naprawa uszkodzeń wywołanych przez różne czynniki w ciągu dnia. Kwas hialuronowy działa w nich jak prawdziwy „kompres” przynoszący ulgę skórze przesuszonej i podrażnionej.
• Serum z HA – to kosmetyk S.O.S niezbędny wtedy, gdy skóra potrzebuje natychmiastowego nawilżenia np. po ekspozycji słonecznej. Serum z czystym kwasem hialuronowym szybko nawilży skórę i przyniesie uczucie komfortu. W okresie np. grzewczym bądź latem warto stosować je jako profilaktykę i ochronę przed przesuszeniem skóry pod wpływem czynników zewnętrznych;
• Maseczki z HA – bardzo dobre działanie nawilżające mają zwłaszcza tzw. maseczki w płachcie nasączone czystym kwasem hialuronowym, które błyskawicznie nawilżają i wygładzają skórę. Polecane są np. po długim locie samolotem i zawsze wtedy, gdy czujesz ściąganie i przesuszenie skóry.

Kwas hialuronowy dodaje się także do toników, płynów micelarnych i preparatów do oczyszczania skóry twarzy i ciała, a także do balsamów do ust, szminek, podkładów, balsamów nawilżających do ciała, szamponów czy odżywek do suchych i zniszczonych włosów i wielu innych. Kwas hialuronowy na włosy dostępny jest też w formie roztworu w ampułkach do stosowania jako kuracja np. po lecie.

Coraz większą popularność zyskują również suplementy kwasu hialuronowego, które mogą pełnić funkcje tzw. nutrikosmetyków. Zwiększają one poziom nawilżenia skóry od środka, redukują drobne zmarszczki i ogólnie dbają o młodość i nawodnienie skóry, hamują procesy starzenia, poprawiają sprężystość i elastyczność skóry. Aby zobaczyć efekty, dobrej jakości nutrikosmetyki należy stosować regularnie przez minimum 3 miesiące.

Zastosowanie kwasu hialuronowego w medycynie estetycznej

Znacznie trwalsze i bardziej widoczne efekty działaniu kwasu hialuronowego uzyskuje się poprzez podanie go śród- lub podskórnie. Specjalnie opracowane i zarejestrowane do takiego użytku preparaty są wprowadzane w tkanki za pomocą cienkiej igły bądź kaniuli – po raz pierwszy w takim wskazaniu zastosowano je na początku lat 90. W medycynie estetycznej kwas hialuronowy stosuje się w dwóch podstawowych formach:

• Nieusieciowany – wodnisty, płynny, w naturalnej postaci, przeznaczony do zabiegów mezoterapii (nie ma działania wypełniającego, jego celem jest nawilżenie i rewitalizacja skóry, a także biostymulacja, czyli pobudzenie fibroblastów do produkcji kolagenu, elastyny i endogennego kwasu hialuronowego).
• Usieciowany – w formie żelu, który pozwala wypełnić zmarszczki i odbudować utraconą objętość.

Sieciowanie polega na chemicznym łączeniu łańcuchów kwasu hialuronowego w taki sposób, aby powstała trójwymiarowa struktura zapewniają HA większą odporność na działanie enzymu hialuronidazy, który prowadzi do jego szybkiego rozkładu w skórze. Dzięki temu efekt uzyskany w gabinecie medycyny estetycznej utrzymuje się nawet 1,5-2 lata. Sieciowanie nadaje też preparatom specyficzne właściwości fizyko-chemiczne, takie jak lepkość, gęstość oraz zdolność do unoszenia tkanek. Wypełniacze kwasu hialuronowego różnią się konsystencją, stężeniem HA, wiskoelastycznością czy twardością (sztywnością), co pozwala produkować je w różnych rodzajach, przeznaczonych do zabiegów na różne obszary, np. inne właściwości będzie mieć preparat podawany w ruchomą okolicę ust, a inne – typowo wolumetryczny, którego celem jest odbudowa i podparcie opadających z wiekiem tkanek.

Do najczęstszych zastosowań kwasu hialuronowego w medycynie estetycznej należą:

• dogłębne nawilżanie skóry (nieusieciowany kwas hialuronowy w formie mezoterapii),
• wypełnianie zmarszczek (np. wypełnianie bruzd nosowo-wargowych, linii marionetek, redukcja zmarszczek palacza),
• odbudowa objętości, która zanika wraz z wiekiem (to najszybsza metoda wypełnienia doliny łez, policzków, skroni),
• delikatny lifting twarzy (odbudowa objętości powoduje naturalne uniesienie opadających tkanek),
• powiększanie ust kwasem hialuronowym,
• modelowanie ust, w tym korekcja ich kształtu, wielkości czy asymetrii, uniesienie opadających kącików (kwas hialuronowy na usta to jedno z jego najczęstszych zastosowań),
• nawilżanie ust kwasem hialuronowym, bez dodawania im widocznej objętości,
• modelowanie owalu, poprawa linii żuchwy i kości jarzmowych,
• wzmocnienie linii żuchwy u mężczyzn, co ma na celu podkreślenie męskich rysów (maskulinizacja wyglądu),
• niechirurgiczna korekta nosa kwasem hialuronowym,
• modelowanie brody, wypełnienie bruzdy bródkowo-wargowej (dającej efekt tzw. brody czarownicy),
• ujędrnienie i wygładzenie wiotczejących i marszczących się wraz z wiekiem płatków uszu,
• uzupełnienie ubytków charakterystycznych dla grzbietów dłoni u osób starszych,
• wspomagająco w leczeniu blizn, zwłaszcza blizn potrądzikowych o charakterze zanikowym.

Były próby powiększania biustu kwasem hialuronowym, jednak stosowane w tym celu produkty bezpieczna, skuteczna i dobrze przebadana jak implanty. Dlatego obecnie nie jest to metoda rekomendowana. Lekko usieciowany bądź nieusieciowany kwas hialuronowy (w formie mezoterapii) może natomiast być stosowany jako metoda rewitalizacji, nawilżenia i poprawy napięcia skóry w okolicy dekoltu i piersi.

Kwas hialuronowy – przeciwwskazania, skutki uboczne, czy jest bezpieczny?

Kwas hialuronowy, stosowany w kosmetologii i medycynie estetycznej, jest obecnie pozyskiwany metodami biotechnologicznymi przy wykorzystaniu szczepu paciorkowców Streptococcus. Jest to bardzo bezpieczna i biozgodna z naszą skórą substancja – nie wywołuje alergii, nie podrażnia skóry, może być stosowana przez cały rok, ponieważ nie ma działania światłouczulającego. Zwykle jeśli dochodzi do podrażnienia skóry po zastosowaniu kosmetyku z kwasem hialuronowym, winny jest inny składnik w nim zawarty, na który możesz być uczulona bądź uwrażliwiona. W przypadku zabiegów z użyciem wypełniaczy kwasu hialuronowego ważna jest jeszcze jedna cecha kwasu hialuronowego – daje on efekt trwający w czasie, ale przemijający, ponieważ kwas ulega biodegradacji w skórze. Dzięki temu nie musisz obawiać powikłań i skutków niepożądanych związanych z implantacją trwałych wypełniaczy, które obecnie zostały w dużym stopniu wyparte przez kwas hialuronowy. Ponadto jeśli np. uzyskany efekt wymaga interwencji (np. gdy doszło do hiperkorekcji wskutek podania zbyt dużej ilości HA lub wystąpiły powikłania), lekarz może zastosować hialuronidazę, która szybko „rozpuści” kwas hialuronowy. Żadna inna substancja stosowana w medycynie estetycznej takiej możliwości nie daje.

Oczywiście, bezpieczeństwo zabiegów z użyciem kwasu hialuronowego jest też w dużym stopniu związane z jakością stosowanego preparatu, a także doświadczeniem i umiejętnościami osoby wykonującej zabieg. Dlatego zwróć uwagę:

• jakim preparatem jest wykonywany zabieg – powinien to być certyfikowany produkt medyczny z rejestracją do zastosowania w medycynie estetycznej (zwykle jest on pakowany w jednorazowych tzw. ampułko-strzykawkach),
• kto wykonuje zabieg – podanie wypełniacza igłą bądź kaniulą jest procedurą medyczną, która powinna być przeprowadzana wyłącznie przez lekarza; bezpieczeństwo zabiegu jest bowiem związane nie tylko ze znajomością anatomii i odpowiednich technik podaania HA, ale też z możliwością natychmiastowej i odpowiedniej reakcji, gdy dojdzie do powikłań (lekarz ma wiedzę i środki, np. na receptę, które pozwalają na szybkie i właściwe udzielenie pomocy w razie problemów),
• w jakim miejscu przeprowadzany jest zabieg – jest on związany z naruszeniem ciągłości naskórka poprzez wbicie igły lub wprowadzenie kaniuli (przez wcześniej wykonany otwór) i wymaga przestrzegania zasad sterylnej czystości.

Aby zapobiec powikłaniom po podaniu kwasu hialuronowego, pacjent powinien przestrzegać też zaleceń pozabiegowych, które otrzyma w klinice od lekarza.

Najczęstsze powikłania po zabiegach z wypełniaczami

To przede wszystkim:

• Niepożądany efekt estetyczny, związany np. z podaniem zbyt dużej ilości wypełniacza bądź jego przemieszczeniem.
• Prześwitywanie wypełniacza przez skórę, zwłaszcza pod oczami i w dolinę łez – jest to tzw. efekt Tyndalla.
• Reakcja alergiczna – może się zdarzyć w przypadku produktów niewiadomego pochodzenia, zanieczyszczonych innymi substancjami.
• Grudki, nierówności w miejscu podania wypełniacza – zwykle są związane z gorszą jakością produktu lub złą kwalifikacją do zabiegu i doborem nieodpowiedniego wypełniacza do danego obszaru.
• Ziarniniaki (wskutek reakcji organizmu na ciało obce).
• Powikłania naczyniowe wskutek złego podania wypełniacza, który zaczyna uciskać naczynia – może to doprowadzić do martwicy skóry, zaburzeń wzroku, a w skrajnych przypadkach do utraty wzroku. Szczególnie niebezpieczne i wymagające doświadczenia jest podawanie wypełniaczy w okolicę czoła i oczu.
• Przejściowym skutkiem niepożądanym po podaniu wypełniaczy może być obrzęk, zaczerwienienie skóry oraz ewentualnie siniaczki po wkłuciach – objawy te znikają w ciągu kilku dni po zabiegu (proces gojenia można przyspieszyć stosując specjalne kremy pozabiegowe).

Kwas hialuronowy w ciąży

Ciąża jest jednym z podstawowych przeciwwskazań do zabiegów medycyny estetycznej, w tym samym do podawania wypełniaczy kwasu hialuronowego. Nie są one również wykonywane u kobiet karmiących piersią. Dlaczego? Dlatego, że przede wszystkim nie ma badań, które dawałyby jednoznaczną odpowiedź, że jest to substancja dla nich bezpieczna (co nie oznacza, że jest niebezpieczna, ale po co ryzykować?). Poza tym wskutek gwałtownych zmian zachodzących wtedy w układzie hormonalnym kobiety może dojść do nieoczekiwanych reakcji ze strony jej organizmu. W razie powikłań dodatkowym obciążeniem mogłoby być zastosowanie zaleconych przez lekarza leków, co też mogłoby być obciążające dla organizmu matki i nienarodzonego dziecka. Z tego więc powodu wszelkie zabiegi medyczne mające na celu wyłącznie poprawę estetyki są odkładane na później.

Ciąża nie jest natomiast przeciwwskazaniem do stosowania kosmetyków z kwasem hialuronowym – zawarte w nich cząsteczki HA pozostają na powierzchni skóry zapewniając nawilżenie i miękkość naskórka, bez wpływu na organizm matki i dziecka. Warto też rozważyć poddanie się zabiegom kosmetycznym, w czasie których na skórę jest aplikowana np. maska czy serum z kwasem hialuronowym.

Kwas hialuronowy a toksyna botulinowa

To zupełnie dwie różne substancje o odmiennym działaniu! Wypełniacz nie hamuje aktywności mięśni, a toksyna botulinowa, nie ma działania wypełniającego.
Czym się dokładnie różnią?

• Usieciowany kwas hialuronowy podawany w skórę igłą lub kaniulą dzięki żelowej konsystencji i zdolności wiązania wody działa jak wypełniacz. To dlatego pozwala dodać objętości ustom, policzkom, uzupełnić ubytki w dolinie łez, bruzdy nosowo-wargowe i inne zmarszczki. Efekt utrzymuje się – w zależności od preparatu, obszaru podania i stylu życia – ok. 1,5-2 lata.
• Toksyna botulinowa ma płynną postać, pozbawioną zdolności wolumetrycznych. Blokuje ona przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, zmniejszając napięcie mięśniowe, przez co nie dochodzi do powstawania zmarszczek mimicznych, wywoływanych ruchem mięśni w określonych partiach twarzy. Jest to najszybsza i najskuteczniejsza metoda pozbycia się zmarszczek mimicznych przede wszystkim na czole (linie poziome czoła, lwia bruzda) oraz w okolicy oczu (kurze łapki).

Oczywiście, botulinę można łączyć z wypełniaczami (czasami nawet w trakcie jednej wizyty w gabinecie, choć zwykle zalecane jest zachowanie ok. 2-tygodniowego odstępu), aby uzyskać kompleksowy efekt odmłodzenia. Te dwie metody świetnie się uzupełniają!

Źródła:
Kwas hialuronowy w dermatologii estetycznej i kosmetologii: intradermoterapia, suplementacja doustna oraz aplikacja zewnętrzna, rozprawa doktorska, Małgorzata Wilk-Jędrusik,
Katedra i Zakład Naturalnych Surowców Leczniczych i Kosmetycznych Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2013.

Znaczenie kwasu hialuronowego w przemyśle kosmetycznym i medycynie estetycznej, Anna Olejnik, Joanna Gościańska, Izabela Nowak – Wydział Chemii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań, Chemik 2012, 66, 2, 129-135.

Kwas hialuronowy, Przemysław Styczeń, Pharmaceutical Representative Polska, grudzień 2016-styczeń 2017, 44-45.