Kaszak na twarzy – jak go rozpoznać i sobie z nim poradzić?

Pojawienie się na twarzy guzka powoduje niepokój u większości osób. Zawsze wskazana jest tak zwana „onkologiczna czujność”, czyli konsultacja u lekarza, który pomoże ustalić, czy dana zmiana może mieć charakter złośliwy. Na szczęście duża część rozpoznań dotyczy guzków łagodnych, które stanowią głównie defekt estetyczny twarzy. Taka sytuacja zachodzi w przypadku kaszaków na twarzy. Są to powszechnie występujące zmiany skórne, a pacjenci z takimi zmianami często zgłaszają się do dermatochirurga, dermatologa lub chirurga plastycznego, szukając pomocy. Jak zatem rozpoznać kaszaka na twarzy i postępować w jego przypadku?

Czym jest kaszak?

Guzek powszechnie określany mianem kaszaka, profesjonalnie nazywany jest torbielą naskórkową, zastoinową (w języku łacińskim: atheroma, steatoma). Jego zasadnicza część jest zlokalizowana pod skórą, często niezmienioną. Jak powstaje kaszak? Zazwyczaj przyczyną jest okluzja, to znaczy zamknięcie, ujścia mieszka włosowego lub połączonego z nim gruczołu łojowego. Łój, keratyna i inne substancje produkowane przez komórki skóry zamknięte w takiej torbieli, nie znajdują ujścia na powierzchnię skóry, ale akumulują się w postaci podskórnego guzka, czyli kaszaka. Ponieważ okolice gruczołów łojowych czy skóry owłosionej są szczególnie podatne na kolonizację bakteryjną, niejednokrotnie dochodzi do zakażenia kaszaka. Taka sytuacja może mieć również miejsce w przypadku kaszaków na twarzy, zwłaszcza u mężczyzn noszących zarost czy osób z tendencją do występowania trądziku. Która okolica ciała jest najbardziej narażona na pojawienie się kaszaków? Poza skórą twarzy, jest to skóra owłosiona głowy, szyja, kark i plecy. Kaszaki mogą wystąpić w okolicy ucha bądź ramion. Nigdy natomiast nie pojawiają się na wewnętrznych powierzchniach rąk i podeszwach stóp.

Jak wygląda kaszak na twarzy?

Kaszak jest często występującym guzkiem twarzy i owłosionej skóry głowy. Możemy podejrzewać jego występowanie, jeżeli mamy do czynienia z następującymi objawami:

• pojawieniem się na twarzy gładkiego, okrągłego guzka o różnym stopniu elastyczności (zazwyczaj miękkiego lub sprężystego). Kaszaki na twarzy i w innych lokalizacjach najczęściej nie przekraczają 2 cm średnicy, chociaż zdarzają się opisy kaszaków wielkości kilkunastu centymetrów;
• guzek o charakterze kaszaka ma zazwyczaj barwę cielistą, białawą lub żółtawą;
• charakterystyczną cechą jest widoczny na szczycie guzka ciemny punkcik, odpowiadający zaczopowanemu ujściu mieszka włosowego lub gruczołu łojowego;
• powierzchnia guzka jest gładka, niekiedy błyszcząca;
• kaszak – na twarzy lub poza nią – zazwyczaj łatwo przesuwa się względem otaczającej skóry i podłoża.

Jak już wspomniano, kaszaki na twarzy i poza nią mają tendencję do nadkażenia znajdujących się w nich keratynowo-tłuszczowych mas. Wówczas w okolicy guzka może wystąpić stan zapalny – zaczerwienienie, tkliwość guzka i wyciekanie z niego ropnej wydzieliny.

Jak pozbyć się kaszaka na twarzy?

Mimo że kaszaki mają niekiedy tendencję do samoistnego opróżniania się z białawych, nieprzyjemnie pachnących mas, nie należy ich umyślnie wyciskać, opróżniać ręcznie ani przy pomocy żadnych narzędzi. Małe kaszaki nie wymagają zasadniczo leczenia, ale ze względu na niepewność rozpoznania i nieestetyczny wygląd guzków (zwłaszcza w przypadku kaszaków na twarzy), leczeniem z wyboru jest chirurgiczne usunięcie kaszaka.

Większość pacjentów z rozpoznanym kaszakiem trafia do chirurgów plastycznych lub dermatochirurgów, którzy są w stanie usunąć torbiel, pozostawiając minimalne ślady na skórze. Z pomocą przychodzi im fakt, że kaszak posiada włóknistą delikatną torebkę, w której gromadzą się skeratynizowane lub tłuszczowe masy. Warunkiem skutecznego usunięcia kaszaka jest usunięcie całej, nieuszkodzonej jego torebki wraz z zawartością. Często udaje się tego dokonać z cięcia mniejszego niż średnica kaszaka, co jest istotne zwłaszcza w przypadku kaszaków na twarzy lub w innych widocznych miejscach. W wątpliwych przypadkach, chirurg po wycięciu zmiany wysyła ją na badanie histopatologiczne w celu potwierdzenia rozpoznania. Nadkażone kaszaki wymagają niekiedy leczenia antybiotykami.

Czy kaszaki na twarzy mogą nawrócić?

Niestety tak, chociaż przy prawidłowym postępowaniu chirurgicznym, to znaczy doszczętnym usunięciu torebki torbieli i zawartych w niej mas, prawdopodobieństwo nawrotu spada niemal do zera. Należy pamiętać, że u niektórych osób występuje predyspozycja do występowania kaszaków i jest szansa pojawiania się ich w innych lub tych samych okolicach twarzy i ciała. Jednak większość kaszaków na twarzy to małe guzki, w przypadku których usunięcie chirurgiczne jest postępowaniem z wyboru i daje bardzo dobre efekty.