Prosaki na twarzy – uciążliwy problem

Prosaki (łacińskie milia), w języku angielskim bywają określane potocznie mianem „kropli mleka” lub „olejowych ziaren”, co dobrze oddaje ich wygląd i naturę. Te milimetrowych rozmiarów zmiany występują często licznie w okolicy oczu i nosa i bywają mylone z krostkami w przebiegu trądziku zwykłego. Ich usunięcie wymaga regularnej pielęgnacji, a niekiedy zabiegu w salonie kosmetycznym lub gabinecie dermatologicznym. Czym są prosaki na twarzy i jakie są najskuteczniejsze sposoby walki z nimi?

Czym są prosaki na twarzy?

Prosaki pojawiające się na twarzy, szczególnie często w okolicy oczu, są maleńkimi torbielkami zlokalizowanymi w naskórku lub tuż pod nim. Powstają – podobnie jak kaszaki – na skutek nadmiernego rogowacenia i zablokowania wspólnych ujść mieszków włosowych oraz gruczołów łojowych, co prowadzi do odkładania się w nich mas rogowo-łojowych. Typowo prosaki na twarzy są obserwowane u niemowląt – w tym okresie życia występują na tyle powszechnie, że są uważane za zjawisko fizjologiczne. Ich obecność wiąże się z zatkaniem niecałkowicie rozwiniętych u niemowląt gruczołów łojowych na twarzy. Prosaki mogą wystąpić również w okresie dojrzewania i u osób dorosłych, także wtórnie do urazu lub oparzenia skóry. Zdarza się również ich pojawianie w dużej liczbie w krótkim okresie czasu.

Skąd się biorą i jak wyglądają prosaki na twarzy?

Przyczyny i czynniki ryzyka wystąpienia prosaków w wieku dorosłym nie są jasne. Podejrzewa się wpływ zmian hormonalnych organizmu i nieprawidłowej pielęgnacji twarzy. Zatkanie kosmetykami do makijażu czy tłustymi kremami ujść gruczołów sprzyja wystąpieniu prosaków na twarzy. Gwałtowny wysyp mnogich prosaków obserwowano częściej u kobiet. Występowanie prosaków wiąże się niekiedy z predyspozycją genetyczną, dziedziczoną od rodziców, lub jest związane z rzadkimi chorobami skóry, takimi jak pemfigoid czy porfiria.

Prosaki na twarzy charakteryzują się następującymi cechami: 

• są małe (1-2 mm średnicy),
• są to perłowobiałe lub żółte drobne „kuleczki”,
• są zlokalizowane powierzchownie, tuż pod powierzchnią skóry,
• mają jednorodną strukturę i zabarwienie.

U niemowląt prosaki na twarzy lokalizują się głownie na nosie, niekiedy w okolicy ust. U starszych dzieci i dorosłych najczęstszymi miejscami występowania jest okolica oczu i skronie.

Jak usunąć prosaki z twarzy?

Prosaki w zdecydowanej większości przypadków nie wymagają leczenia ze względów zdrowotnych. Mogą stanowić jednak defekt estetyczny, zwłaszcza w częstej lokalizacji wokół oczu.

Co możemy zrobić w warunkach domowych, aby zmniejszyć widoczność prosaków? Ze względu na ryzyko zakażenia lub uszkodzenia skóry, a także często bliskość gałki ocznej, zabieg nakłucia i wyciśnięcia prosaka powinien być przeprowadzany wyłącznie w gabinecie kosmetycznym lub lekarskim, nie na własną rękę. W domowej pielęgnacji możemy wykorzystać kosmetyki zawierające kwasy owocowe (AHA, BHA), które stopniowo złuszczają naskórek, odblokowują pory skóry i ujścia gruczołów i pomagają usunąć prosaki. Innym ważnym elementem jest staranne, delikatne oczyszczenie twarzy i unikanie kosmetyków o ciężkich, tłustych formułach, które łatwo blokują pory delikatnej skóry wokół oczu.

Medycyna w walce z prosakami na twarzy

Jak dotąd, nie ma pewności co do skuteczności jakichkolwiek leków stosowanych miejscowo ani ogólnie w redukcji prosaków na twarzy. Pewne nadzieje wiąże się z doniesieniami o skuteczności miejscowo nakładanej tretinoiny lub podawanego doustnie etretynatu (leki z grupy retinoidów, pochodnych witaminy A).

Aby skutecznie i szybko pozbyć się prosaków z twarzy, konieczne jest podejście zabiegowe. Drobny chirurgiczny zabieg polega na nakłuciu prosaka cienką ostrą igłą i wyciśnięciu mas rogowych z naskórka. Najczęściej może zostać przeprowadzony bez znieczulenia lub w znieczuleniu powierzchniowym, w kremie. Inne opcje terapeutyczne obejmują:

• zabiegi złuszczające, takie jak peelingi chemiczne lub mechaniczne (mikrodermabrazja) – złuszczenie powierzchownych warstw komórek naskórka pozwala odblokować ujścia gruczołów i pozbyć się zamkniętych w nich mas rogowych,
• elektrokoagulacja lub wymrażanie zmian,
• zabiegi laserowe (są najdroższe z wymienionych i są zalecane raczej jako alternatywa przy nieskuteczności wcześniej wymienionych metod).

Mimo że prosaki mogą nawracać, wdrożenie opisanej wyżej pielęgnacji często zapobiega ich ponownemu pojawianiu się.