Opryszczka – skąd „zimno” na ustach?

Szacuje się, że wirus opryszczki jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych na ziemi, bo może nim być zakażonych nawet 90% wszystkich ludzi. Niektórzy z nich nigdy jednak (szczęściarze!) nie poczują, co to znaczy mieć „zimno” na ustach, u innych zaś opryszczka nawracać będzie regularnie. Fundamentalne pytanie zatem brzmi – skoro praktycznie nie sposób uchronić się przed wirusem, to jak szybko pozbyć się opryszczki, gdy już się pojawi?

Sama w sobie opryszczka na ustach jest groźna – co prawda towarzyszy jej swędząca wysypka, a wargi bolą, to jednak po kilku/kilkunastu dniach objawy znikają. Bezpowrotnie? Niestety nie. Wirus opryszczki wargowej ma to do siebie, że raz „złapany”, już całe życie będzie żył w naszym organizmie i atakował,gdy ten będzie osłabiony. Co więcej, powikłania wywołane przez opryszczkę (np. u ciężarnych) mogą być już groźne (z poronieniem włącznie), dlatego opryszczkę należy leczyć, jak chorobę i zrobić wszystko, by zapobiec jej nawrotom.

Opryszczka wargowa – skąd się bierze?

Opryszczka wargowa potocznie zwana jest także „zimnem” lub „skwarką”, niektórzy mówią na nią także „febra”. Tak naprawdę wywołuje ją wirus Herpes Simplex typu 1, czyli inaczej HSV1. A skoro jest 1, jest też 2 – HSV2. Herpes Simplex typu 2 to wirus opryszczki odpowiedzialny za zmiany pojawiające się na genitaliach. Co ciekawe, każdy typ wirusa atakuje tylko w tym konkretnym rejonie ciała, innymi słowy: sam z sobie nie pojawi się gdzie indziej, o ile sami go nie przeniesiemy, np. w trakcie seksu oralnego.

Na twarzy wirus opryszczki atakuje głównie czerwień wargową oraz okolice ust i dziurek od nosa. Wirus przenosi się drogą kropelkową, stąd wystarczy np. pocałunek z osobą zakażoną czy używanie tej samej szklanki, by złapać wirusa. I niestety raz złapany Herpes Simplex zagnieżdża się w komórkach nerwowych i tam uśpiony czeka na okazje do ataku. Są nimi najczęściej: obniżenie odporności organizmu, wszelkiego rodzaju infekcje, ale także stres. Wszystko to może spowodować, że obudzony wirus przemieści się wzdłuż nerwu do skóry czy błony śluzowej, tam się namnoży, powodując stan zapalny, i powstaną typowe dla opryszczki wargowej zmiany.

Opryszczka na ustach – objawy

Zaczyna się od zaczerwienienia i swędzenia. Skóra wokół miejsca, w którym pojawią się kolejne zmiany, jest napięta i piecze. Niedługo potem na wardze pojawia się pierwsza mała grudka. Wkrótce grudek przybywa i przyjmują formę bolesnych pęcherzyków, które wypełnione są płynem surowiczym. Średnio po tygodniu pęcherzyki pękają, tworząc bolesne nadżerki. Uwaga: płyn surowiczy pełen jest wirusa, w związku z tym bardzo łatwo przenieść go na inne partie ciała, np. do oka czy zarazić kogoś, np. gładząc go po policzku. Po kilku dniach nadżerki zaczynają wysychać i tworzą się na nich strupki, które z czasem odpadają. Ze względu na specyficzne umiejscowienie – przecież ustami ruszamy non stop chociażby podczas mówienia – strupki łatwo mogą pękać i może lecieć z nich krew. W efekcie może dojść do dodatkowej infekcji, stąd tak ważna jest prawidłowa pielęgnacja zakażonych opryszczkę ust. Rezygnacja z niej może zakończyć się nieestetycznymi bliznami na czerwieni wargowej.

Jak leczyć opryszczkę na ustach?

Leczenie przede wszystkim powinno opierać się na środkach przeciwwirusowych, w końcu walczymy z wirusem. Najczęściej stosowanym przez lekarzy lekiem jest Heviran – silny preparat antywirusowy. Jeżeli nie mamy go pod ręką lub lekarz nam go nie zlecił, można chore miejsca posmarować rozmoczoną w wodzie tabletką aspiryny (chodzi o jej działanie przeciwzapalne). Warto także stosować miejscowo środki dostępne bez recepty w aptece. Preparaty takie (najczęściej maści i kremy lub plastry) nakładamy co dwie, trzy godziny, każdorazowo myjąc ręce przed i po aplikacji.

Domowe sposoby na opryszczkę

Silne środki przeciwbólowe czy antybiotyki (jeśli doszło do dodatkowego zakażenia ranek) nie są wskazane w niektórych przypadkach, np. nie powinny stosować ich kobiety w ciąży i karmiące piersią. Jak więc poradzić sobie z opryszczką na ustach, jeśli nie możemy sięgnąć po farmakologię? Pozostają nam domowe sposoby, przez niektórych uważane za równie bezpieczne i skuteczne, co apteczne specyfiki.

Uwaga: aby domowe sposoby rzeczywiście zadziałały, powinny być stosowane dosłownie od pierwszych objawów, gdy usta dopiero co się zaczerwieniły i zaczęły swędzieć. Ponadto, jeśli opryszczka regularnie powraca, stosowanie domowych metod mija się z celem – widać problem tkwi głębiej i być może potrzebna będzie ogólnoustrojowa terapia antywirusowa. 

• Melissa – swędzące pęcherzyki można smarować olejkiem melisowym albo przyłożyć do chorobowego chorobowo zmienionego miejsca okład z melisy, znanej z silnego działania przeciwbakteryjnego i przeciwwirusowego. Zawarte w liściach tego zioła taniny i kwas fenolowy skutecznie pomagają zwalczać wirusa HSV1.
• Miód – on także ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, dlatego aby łatwiej powstrzymać rozprzestrzenianie się stanu zapalnego, warto posmarować opryszczka odrobiną miodu.
• Aloes – ucięte liście aloesu przyłożone miąższem do pęcherzyka przyspieszą proces gojenia.
• Olejek z drzewa herbacianego – wykazuje właściwości antywirusowe, odkaża i przyspiesza proces regeneracji naskórka. Można wymieszać kilka kropli oleju herbacianego z balsamem do ust i wmasować w opryszczkę.
• Czosnek i cebula – od wieków z opryszczką na ustach walczono także za pomocą czosnku lub cebuli – można przyłożyć do bolącego miejsca pół ząbka czosnku lub kawałeczek cebuli lub wycisnąć z nich sok i je posmarować.
• Herbata – zawarte w niej taniny mają działanie ściągające i przeciwwirusowe, stąd nie zaszkodzi przyłożenie ciepłej torebki świeżo parzonej herbaty miejsca, gdzie jest „zimno”.

Opryszczka na wargach – jak uniknąć zakażenia i nie zarażać samemu?

Opryszczka, jako choroba wirusowa, jest praktycznie niemożliwe do uniknięcia. Dlatego nawet 9 na 10 osób jest nosicielem wirusa HSV1. Niezmiernie ważne jest:

•  mycie rąk przed i po dotykaniu pęcherzyków (np. podczas aplikacji leczniczego środka),
• unikanie dotykania oczu (bardzo łatwo przenieść na nie wirus, a to w skrajnych wypadkach grozi nawet ślepotą),
• unikanie skupisk ludzi, a zwłaszcza małych dzieci, które być może nie są jeszcze nosicielami HSV,
• używanie osobnych ręczników, talerzy, sztućcy i mycie ich w gorącej wodzie z detergentem,
• unikanie ślinienia szkieł kontaktowych,
• ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarza,
• unikanie stresujących sytuacji.

Opryszczka nie tylko na ustach, czyli HSV2, półpasiec i ospa

Jak już pisaliśmy, wirus HSV 2 wywołuje zmiany opryszczkowe na genitaliach. Co z tym wszystkim wspólnego ma półpasiec i ospa. Zarówno jedna jak i druga choroba wywoływana jest przez ten sam wirus varisella zester, który należy do tej samej grupy co HSV1 i HSV2. W związku z tym dorosły, który nigdy nie chorował dzieciństwie na ospę, może w życiu dorosłym zachorować na półpaśca i zarazić dziecko, które zachoruje… na ospę wietrzną. Co prawda ospę najczęściej przechodzi się raz, choć zdarzają się osoby, które chorują kilka razy w życiu. Co więcej, każdą z tych chorób można złapać po kontakcie z osobą mającą opryszczką wargową, bo, jak już pisaliśmy, wirus mieszka w komórkach nerwowych i tylko czyha na moment osłabienia odporności by zaatakować.