Grzybica stóp – przyczyny, objawy, leczenie

Grzybica na stopach to poważny problem dermatologiczny i chodzi nie tyle o trudności w wyleczeniu tej dolegliwości, co łatwość, z jaką można się nią zarazić. Dlatego nie wolno bagatelizować objawów choroby i zacząć leczyć grzybicę, jak tylko stanie się udziałem także naszych stóp.

Za grzybicę stóp odpowiedzialne są grzyby z grupy drożdżaków, które uwielbiają mnożyć się w ciepłym i wilgotnym środowisku. Dlatego właśnie grzybicą stóp (nie mówimy tu o grzybicy paznokci, bo to temat na inny artykuł) najłatwiej zarazić się na basenie czy poprzez pożyczanie od kogoś obuwia. Jednak grzybica stóp niejedno na imię i dlatego wyróżniamy kilka jej rodzajów.

Grzybica stóp – rodzaje

Do najczęściej występujących odmiany grzybicy stóp zaliczamy:

1. Grzybicę międzypalcową, inaczej zwaną „stopą atlety” lub sportowca. Dlaczego? Ponieważ to właśnie sportowcy najczęściej się z nią borykają. Zaczyna się od zmian między czwartym a piątym palcem u stopy, ponieważ to to miejsce jest najcieplejsze najwygodniejsze i między tymi dwoma palcami jest po prostu najciaśniej. Mocno zaczerwieniona lub pęknięta skóra jest idealną zachętą dla drożdżaków, a z czasem zmiany idą dalej, czyli pojawiają między kolejnymi palcami.
2. Grzybicę złuszczającą – ta odmiana grzybicy popularnie zwana jest mokasynową, ponieważ zmiany występują nie tylko na podeszwie, ale i bocznych krawędziach stóp, a do typowego zaczerwienienia dołączają skupiska zrogowaciałego i złuszczającego się naskórka, który może przybrać formę srebrzystobiałych łusek.
3. Grzybicę potnicową – ta odmiana grzybicy charakteryzuje się występowaniem drobniutkich pęcherzyków wypełnionych treścią surowiczą. Typowa lokalizacja zmian to przestrzenie między palcami i podeszwy, ale także grzbiety stóp oraz pięty. W przypadku grzybicy potnicowej dyskomfort sprawia także nieprzyjemny zapach, będący efektem rozkładu przez grzyby potu oraz zrogowaciałych komórek naskórka.

Grzybica na stopach – objawy choroby

Grzybica stóp, jak każda infekcja dermatofitowa, charakteryzuje się tym, że skórę pokrywają czerwone plamy. Są one wyraźnie odgraniczone od zdrowej tkanki, najczęściej towarzyszą im grudki lub pęcherzyki wypełnione surowiczą treścią. W trakcie przebiegu choroby zmiany zaczynają się płatkowo łuszczyć. Towarzyszy temu świąd o różnym nasileniu – od lekkiego swędzenia, po tak uporczywy dyskomfort, który przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu.

Grzybica stóp – przyczyny występowania

Jak pisaliśmy na samym początku, najczęściej grzybicę stóp „łapiemy” na basenie czy chodząc w cudzych butach. Jednak to, jak podatni jesteśmy na rozwój infekcji grzybiczych, zależy od wielu czynników, do których należą m.in. zaburzenia pracy układu immunologicznego, przewlekłe schorzenie (głównie cukrzyca), długotrwałe przyjmowanie miejscowych antybiotyków w postaci maści i kremów oraz doustnych, przyjmowanie leków immunosupresyjnych lub cytostatycznych, nadpotliwość stóp, starszy wiek, warunki środowiskowe, noszenie odpowiedniego (w tym nieprzewiewnego) obuwia, długotrwałe obciążenie kończyn dolnych (stojąca praca), noszenie zbyt obcisłych skarpetek.

Profilaktyka infekcji grzybiczych

Jak w przypadku każdej choroby, tak i grzybicy lepiej zapobiegać, niż ją leczyć, dlatego warto stosować kilka profilaktycznych zasad, do których należą: korzystanie jedynie z osobistych przyborów do pielęgnacji stóp (pumeksy, tarki, pilniki), dokładnie, ale delikatnie osuszanie całych stóp (ze szczególnym uwzględnieniem przestrzeni między palcami) po każdym kontakcie z wodą, niechodzenie boso w takich miejscach jak publiczne baseny, używanie wyłącznie własnego obuwia, rezygnacja z długich, bardzo ciepłych w kąpieli (zwłaszcza z użyciem klasycznych mydeł), noszenie przewiewnych skarpet i butów (wykonanych z materiałów naturalnych, które przepuszczają powietrze, a nie syntetycznych, dających idealne warunki dla rozwoju zarodników grzybni), w przypadku problemu z nadpotliwością stóp regularne zmiany skarpetek i butów (także kilka razy dziennie, jeśli zachodzi taka potrzeba), szczególnie uważne wybieranie salonu, w którym wykonany będzie pedicure, unikanie kontaktu z bezpańskimi zwierzętami (niektóre mogą być nosicielami grzybicy).

Grzybica stóp – leczenie

Grzybica to choroba, którą na szczęście można w większości wypadków wyleczyć preparatami dostępnymi bez recepty i tzw. sposobami domowymi. Najlepszą skutecznością cieszą się leki aplikowane bezpośrednio na chorobowe zmienione miejsca. Zawierają one składniki grzybobójcze wobec dermatofitów i drożdżaków, a czas kuracji zależy od zawartej w preparacie substancji czynnej. Czasami wystarczy już siedmiodniowa kuracja, czasami leczenie trwa kilka tygodni. Najczęściej wykorzystywane substancje to chlorowodorek terbinafiny,  flutrimazol, ketokonazol, azotan mikonazolu, klotrimazol i dizetionian heksamidyny. Preparaty przeciwgrzybicze mogą mieć także różne formy podania i występować w postaci maści, kremów, żeli, aerozoli, roztworów płynów, soli, pudrów, zasypek oraz mydeł.

Domowe sposoby leczenia grzybicy

Borykając się z grzybicą stóp warto wiedzieć, że ulgę przynieść może także zastosowanie kilku znanych od lat metod. Należą do nich m. in. chłodne kompresy z płynu burowa, moczenie stóp w roztworze soli kuchennej lub w winie i ziołach (białe wino, rzepik, szałwia), wcierki z olejku z drzewa herbacianego, pasta z sody oczyszczonej oraz pasta do zębów.